DİJİTAL İLETİŞİMDE ETİK İLKELER KILAVUZU

Bu kılavuz, Avusturya PR Etik Kurulu (PR Ethik Rat) tarafından geliştirilen ve Uluslararası İletişim Danışmalığı Birliği (ICCO) tarafından önerilen “Ethics in Digital Communications” belgesinden faydalanılarak İletişim Danışmanlığı Şirketleri Derneği İDA tarafından hazırlanmıştır.

GİRİŞ

Hukuki ve Etik Temeller

Dijital alanda iletişim, yasal bir boşlukta gerçekleşmez; geniş çerçevede yapılan iletişimle aynı şekilde düzenlemeye tabidir. Mahremiyet ve konuşma özgürlüğü gibi kişilik ve özgürlük hakları, dijital alanda da geçerlidir. Medya rekabet ve ceza hukuku ilkeleri, fikri mülkiyet veya hakaret suçlarıyla ilgili ceza hükümleri, geleneksel medyada olduğu şekilde çevrimiçi alanda da uygulanır. Etik konusundaki tartışmalar, yasal çerçevenin olduğu yerden başlar. İletişim endüstrisinin özdenetiminin yanı sıra belirlediği kurallar da önem kazanmaktadır. Dolayısıyla, bu kurallar dijital değer zincirindeki tüm yarı profesyonel ve profesyonel katılımcılar için geçerlidir.

Sosyal Medya İletişiminde Yedi Etik İlke

1. Adalet

İletişimin gücünü özenle kullanın. Göndermeden önce düşünün!

Sosyal medya ağları, insanlara tüketici veya vatandaş olarak daha önce düşünemeyecekleri şekilde fikirlerini dile getirme fırsatı verdi. İnsanların iletişim güçleri önemli ölçüde arttı. Tüm iletişimcilerin -şirketlerin ve kuruluşların yanı sıra tüketiciler veya vatandaşların- güçlerini dikkatli kullanmaları, kötüye kullanmamaları veya başkalarına zarar vermemeleri zorunludur.

2. Saygı

Kullanıcıların kişiliklerine ve görüşlerine saygılı olun.

İnsanlar sosyal ağlar da dahil olmak üzere, ilgili ortamlarda kendi değer sistemlerine göre açıklamalar yapar ve eylemler üstlenirler. Buna saygı gösterilmesi gerekir. Sosyal medya platformlarında rastlanan hakaret, sataşma, tehdit etme gibi davranışlar, siber zorbalığa girer. İfşa ve siber zorbalığa sebebiyet verecek davranışlara izin verilmemelidir. Sosyal ağlarda saygılı olmak, aynı zamanda, diğer kullanıcıların ifadelerini başkalarının çıkarları veya kendi çıkarları için kötüye kullanamaması anlamına gelir. Alıntıların; bağlamın dışında bir mesajla yayılmasına izin verilemez. Paylaşılan veriler, yalnızca paylaşıldığı ilk andaki amaç için kullanılabilir.

3. Sorumluluk

İçeriğinizden sorumlusunuz.

Sosyal medya ağlarındaki dinamiklerin sorumluluğu, ona katkıda bulunan herkes arasında paylaşılıyor. İçeriği hazırlayıp yayınlayanlar sınırsız sorumluluk taşır. Bununla birlikte, ifadeleri tekrarlayan kullanıcılar aynı zamanda sosyal paylaşım ağlarındaki tartışma dinamikleri için de sorumludurlar. Bu nedenle, “İçeriği hazırlamadan önce düşün!” ve “Paylaşmadan önce düşün!”

4. Moderasyon

Paylaşım kullarını tanımlayın ve açıkça ifade edin.

Sosyal ağlar üzerinde var olan kişiler, şirketler ve kuruluşlar, sağladıkları iletişim platformlarında (örneğin Facebook sayfaları, yorum fonksiyonu bulunan bloglar vb) yapılan

görüş alışverişini yönetmelidirler. Burada, kullanıcıların görüşlerini ifade etme özgürlüğüne saygı gösterilirken, diğer tüm dijital etik ilkelere bağlı kalınması önemlidir. Mecranın yöneticisi olan kişi ya da kurumlar, mecradaki paylaşımların temelini oluşturacak pratik kuralları tanımlamalı ve bu kuralların şeffaf olmasını sağlamalıdır.

5. Şeffaflık

İletişimcinin rolünü ve motivasyonunu gizlemeyin.

Şirketler ve kuruluşlar için çalışan iletişimciler başta olmak üzere, yapılan paylaşımlarda herhangi bir marka, hareket ya da projenin tarafı olan tüm kişiler ve kurumlar, “açık bir elle oynamalıdır” ve sadece gerçek kimlikleri altında görünmelidirler. Şirketleri adına kendi isimleriyle konuşmalı ve ilgili şirkette / organizasyonda oynadıkları rolü şeffaf biçimde dile getirmeliler.

6. Nezaket

Doğru sesi kullanın.

İnternette diyalog kurmak, göz teması kurma olasılığını ortadan kaldırır. Bu durum, aynı zamanda, sosyal ağların konseptinin sonucu olarak daha az resmi ve daha kısa bir iletişim tonu sağlamıştır. Çoğu durumda, incelik sınırının nerede olduğu belirsizdir. Buna rağmen, kullanıcılar her zaman saygılı ve nazik ses tonunu korumalı ve cevaplarını başkalarından bekleyecekleri şekilde aynı tonda tutmaya çalışmalıdır. Aynı zamanda, kendi ses tonlarının uygunluğuna özen gösterirken, başkalarının nezaket eksikliği ile başa çıkma stratejilerini de geliştirmeleri gerekir. Beklenen tartışma biçimine ilişkin net kurallar (görgü kuralları gibi), ilgili tüm kişilerin bulunduğu pozisyonu anlamasına izin verir.

7. Gizlilik

Her kullanıcı kendi gizliliğini sağlamakla yükümlüdür.

Neyin “kişisel” ve neyin “kamusal” olduğu sürekli olarak tartışılmakta olsa da çoğunlukla diyaloğun içeriği veya bağlamından anlaşılır. İletişimciler bu sınırlara saygı duymalı ve kişisel paylaşımlarını kişisel tutmalı ve aynı şekilde gizli paylaşımlarını gizli tutmalıdır. Günün sonunda, her kullanıcı kendi gizliliğini korumak ve hangi bilgilerin internette veya sosyal medyada bulunacağına karar vermekle yükümlüdür.

ÇEVRİMİÇİ DAVRANIŞ  KURALLARI

1. Çevrimiçi Davranış Kurallarının Amacı

1.1. Bu davranış kurallarının amacı, alıcıların bir çevrimiçi kanal hakkındaki bilgilerin tarafsız olup olmadığını ve bu bilgilerin altında yatan üçüncü taraf menfaatlerinin olup olmadığını anlamalarını sağlamaktır.

1.2. Davranış kuralları, çevrimiçi bilgileri alıcılara şeffaf ve tarafsız bir şekilde sunabilmek ve bu bilgiyi bir iletişim etiği bakış açısıyla doğru bir şekilde iletebilmek için öneri olarak tasarlanmıştır.

2. Muhataplar

2.1. Çevrimiçi Davranış Kuralları; şirketler, kuruluşlar ve organizasyonlarda çalışan iletişim ve pazarlama profesyonelleri, PR hizmet sağlayıcıları, medya ve reklam ajansları, çevrimiçi ve dijital hizmet sağlayıcılar ve ajanslar, çevrimiçi yayıncılık hizmet sağlayıcıları, dijital ürün, çevrimiçi medya ve çok kanallı ağların pazarlama profesyonelleri, blogger / kanaat önderleri ilişkileri hizmet sağlayıcıları ve içerik yayımlamak için şirketler tarafından maddi ve manevi olarak desteklenen yarı profesyonel ve profesyonel blog yazarlarına yöneliktir.

2.2. Bu kurallar ticari çıkarlar içinde hareket eden özel kişiler için de geçerlidir.

2.3. İşbu Çevrimiçi Davranış Kuralları’nın içerisinde sözü geçen yayın, çevrimiçi kanallarda yayınlanan her şeyi ifade eder.

3. Ücretli içerikleri etiketleme

3.1. Ticari bir sözleşmeye dayalı içerik, ücretli içerik olarak etiketlenmelidir.

3.2. Çevrimiçi platformların editoryal bölümlerinde bir şirket, ürün veya hizmet göstermek için bir yerleştirme ücreti tahsil edilmiş ise gizli reklam söz konusudur ve kabul edilemez.

3.3. Sosyal medya kanallarında yapılan ödüllü yarışmalar gibi geribildirim işlemleri ve işbirlikleri de bu etiketleme yükümlülüğüne tâbidir.  İlgili sosyal medya platformu üzerinden gerçekleştirilmeyen –platform tarafından “sponsorlu içerik” olarak işaretlenmeyen”- tüm işbirliği çeşirtleri, mutlaka ilgili uyarıyla etiketlenmelidir.

3.4. Etiketleme yükümlülüğü, reklamlarla bağlantılı sosyal medya kanallarındaki içerik için de geçerlidir.

3.5. Bir çevrimiçi platformla, bir şarta bağlı olarak ya da olmayarak etiketsiz içerik paylaşmak amacıyla hibe ödemesi yapılmasını içeren paket anlaşmalar yapılması kabul edilemez.

3.6. Çevrimiçi içeriklerde paylaşılan üçüncü taraf bağlantıları (ilgili web sitesi adresleri vb), sponsorlu olarak etiketlenmelidir. İçeriğin yazarı için söz konusu bağlantıyı paylaşmasının maddi bir niteliğinin olması ya da ürün temin edilmesinin bir önemi yoktur. İçerik; gönderiler, tweet’ler veya benzeri her türlü çevrimiçi yorum anlamına gelir.

3.7. İçerik, yayınlandığı kanal için uygun şekilde etiketlenmelidir. (Önerilen etiketler: #sponsorluiçerik , #ücretliiçerik , #reklam , #bubirreklamdır , #ücretliişbirliği)

3.8. İletileri reklam karakteri taşıyan videolarla birlikte gönderirken, video açılmadan önce içeriğin reklam karakteri hakkında alıcıya açık bir uyarı verilmelidir. Bu, eşlik eden metne ekleme (Önerilen metin: “Ekli video dosyası, bir reklam filmidir.”) veya içeriğin kendisine ekleme (Önerilen metin: “İzleyeceğiniz video, reklam amaçlı olarak hazırlanmıştır.”) yoluyla yapılabilir.

3.9. Video içeriğinde ürün yerleşimi söz konusuysa, videoya uygun bir bildirim eklenmelidir. (Önerilen metin: “Bu videoda ürün yerleştirme söz konusudur.”) Ancak videonun tamamı, finansal bir geribildirim hizmetine dayanan bir reklam ise, video reklam olarak etiketlenmelidir. (Önerilen metin: “İzleyeceğiniz video, reklam amaçlı olarak hazırlanmıştır.”)

4. Çevrimiçi iletişimde yazarın şeffaflığı

4.1. Gönderi, forum girişleri, yorumlar ve diğer katkılar gibi sosyal medya kanallarındaki içerik, takma ad kullanmaksızın gerçek yazar adları ile açıkça etiketlenmelidir. Yazarlar kendi katkılarından sorumludur ve alıcılar tarafından tanımlanabilmeliler.

4.2. Bu kural, üçüncü şahıslar adına yapılan katkılar için de geçerlidir. Üçüncü şahıslar adına yapılan katkılar yazarın gerçek adını ve üçüncü tarafın adını belirtmelidir. Üçüncü taraflar adına yapılmış ve yazar tarafından yapıldığı kanıtlanamayan, dolayısıyla bilgilerin yanıltıcı yorumlanmasına izin veren “gizli” katkılar reddedilmelidir.

5. Editoryal çevrimiçi iletişimde gazetecilik ilkelerine uyum

5.1. Çevrimiçi ve sosyal medya platformlarındaki içeriklerin, “İletişim ve Medya İlişkileri Yönetiminde Mesleki İlkeler”e uygun olması beklenir.

5.2. Fotoğraflar kaynak gösterilerek yayınlanmalı ve montaj yapılması durumunda “montajlı” olarak etiketlenmelidir. Üçüncü kişilere ait fotoğraflar kullanılmadan önce fotoğrafçının onayı alınmalıdır.

5.3. Ürünlerin ve hizmetlerin karşılaştırılması ve incelenmesi, açık bir şekilde ücretli reklam olarak etiketlenmedikçe, gazetecilikle ilgili ve nesnel olarak anlaşılabilir ölçütlere göre yazılmalıdır.

6. İnternette adil ve saygılı bir iletişim

6.1. Hakaret, küçümseme, ayrımcılık, aşağılama, genel kuşkunun dökülmesi ya da küçümseyen ifadelerde bulunma, linç kültürünü besleme, hedef gösterme, alay etme veya sahte iddialarda bulunma etik ilkelerin de davranış kurallarının da ihlali anlamına gelir ve bu nedenle bu tür davranışlar kesinlikle reddedilmelidir.

6.2. Üçüncü tarafların yayınları ve/veya kendilerinden yapılan alıntılar, kaynağı belirtilerek kullanılmalı ve olduğu gibi alıntılanmalıdır.

7.Sosyal medya varlığı için kurumsal sorumluluk

7.1. Kendi sosyal medya platformlarını işleten şirketler kamusal söylem olarak bir çerçeve oluşturmakta ve bu nedenle de platformlarında yayınlanan içerikten sorumludurlar.

7.2. Yazar, yayınlanan içeriğin doğrudan sorumluluğunu üstlense bile, şirketler, içeriği yayınlamak için uygun platformların sağlayıcıları olarak sorumluluğu paylaşmaktadırlar.

7.3. Bu nedenle, şirketler sosyal medya platformlarında halka açık söylemleri için kurallarını net olarak tanımlamalı ve yayınlamalıdır. Şirketler ayrıca, platformlarında gerçekleşen kamu söylemlerini denetlemelidir. Söz konusu kararlar, şirketin yayınlanmış yönergelerine dayanarak alınmalı ve bu nedenle kullanıcılar tarafından anlaşılabilir olmalıdır.

7.4. Şirketler, yazar ve şirket arasında bir bağlantı kurulabiliyorsa (örneğin bir işverenin yazar olması) çalışanlarının içeriği için de her durumda birlikte sorumluluk taşırlar.

7.5. Böyle bir bağlantı tespit edilemiyorsa, şirket kendi takdirine bağlı olarak ve kendi değerler setine göre çalışanlarının yayınladığı konularda sorumluluk alabilir.

8. İşveren ve ajansın ortak sorumluluğu

8. Şirketler veya diğer kuruluşlar, çevrimiçi PR çalışmalarını yürütmek için ajansları veya şahısları çalıştırırsa, tüm yükümlülükler işverene ve yükleniciye eşit olarak uygulanır. Her iki taraf eşit sorumluluk taşır.